 |
| Ψηφιακό "αυτοκόλλητο" του συρμού, που κυκλοφορεί και αναμεταδίδεται από προφίλ σε προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μεταξύ καλλιτεχνών που φαίνεται να μπερδεύουν τις εξουσιαστικές σχέσεις και την επιβεβλημένη κοινωνική νόρμα με την Τέχνη που υπηρετούν. |
Σας έκανε εντύπωση η αποστροφή της παραπάνω παραγράφου; Να μην σας κάνει λοιπόν, σε μια εποχή που η "πρωτοπορία" ορίζεται από 50χρονους και άνω καθηγητές πανεπιστημίου "που είναι καλλιτέχνες", από ιστορικούς και θεωρητικούς της τέχνης "που ξέρουν καλύτερα", από καλλιτέχνες "που έχουν αναγνωριστεί". Εχουμε ξεχάσει ότι πρωτοπορία μπορεί δεν μπορεί να γίνει μέσα απο εγκαθιδρυμένες δομές, ακόμα κι αν μπορεί να καταλήξει μια εγκαθιδρυμένη δομή η ίδια, και μάλιστα, χωρίς αυτό να είναι αρνητικό, διότι μονάχα έτσι μπορεί να ανανεώνεται το "σώμα" της Τέχνης. Η πρωτοπορία απαιτεί ελευθερία. Η ελευθερία, με την σειρά της, απαιτεί την ανυπαρξία όρων. Ελευθερία με όρους δεν είναι ελευθερία.
Αν λοιπόν ο Ai Weiwei μπορεί να πρωτοπορήσει με την χρήση χιλιάδων σκαμνιών σε παράταξη μέσα σε εγκαθιδρυμένο ίδρυμα της Τέχνης στην Γερμανία, ορισμένως, αξιοποιώντας ένα χρηστικό προϊόν καθημερινής χρήσης, για να δομήσει μια ιδέα, να ορθώσει ανάστημα και να προκαλέσει κυματισμούς στο κατεστημένο εννοιολογικό περιεχόμενο, με ποιο δικαίωμα οι "άνθρωποι της τέχνης" αρνούνται ως μέσο έκφρασης την εξπρεσσιονίστικη χειρόνομία -αν δεν είναι "αφηρημένη", την παραστατική ζωγραφική, την αναπαραστατική γλυπτική, το θέμα "άνθρωπος", το θέμα Φύση, και τόσα άλλα υλικά, θέματα, προσεγγίσεις, με εκείνο το στέρφο επιχείρημα "είναι ξεπερασμένο", όταν η παρατήρηση αφορά τα υλικά, και όχι την "ματιά", την χειρονομία -όπως την αναγνωρίζει ένας ιστορικός τέχνης, τον χρωστήρα έναντι π.χ. της ηλεκτροκόλλησης, τον τροχό και την "πούντα" που "γλύφει" το μάρμαρο, έναντι του 3D εκτυπωτή;
Ας αποφασίσουμε κάποτε ότι την τέχνη δεν την κάνει ούτε το πινέλο, ούτε ο υπολογιστής. Δεν την κάνει ούτε ο μαρμάρινος όγκος, γέννημα ενός βουνού, ούτε το πλαστικό υλικό, υποπροϊόν μιας βιομηχανίας. Την τέχνη κάνει η καλλιτεχνική διάνοια ενός καλλιτέχνη και την απολαμβάνει όποιος επικοινωνεί με την ιδέα που παράγεται, με διάμεσο την αποτύπωση της κατά την τεχνική δεινότητα του, και κατά τα υλικά που έχει επιλέξει. Η τεχνική δεινότητα απαιτείται όχι ως τρόπος που θα εγκρίνει μία αόρατη ή υπαρκτή Ακαδημία, αλλά ως ο καταλληλότερος τρόπος να μεταδοθεί το μήνυμα, κρινόμενος από τον ίδιο τον καλλιτέχνη. Ο τελικός κριτής για την μετάδοση του μηνύματος είναι η αποδοχή των ανθρώπων που θα έρθουν σε επαφή με το έργο του, οι συζητήσεις που θα προκαλέσει δημόσιες και ιδιωτικές. Ο τελικός κριτής για το κατά πόσο ο καλλιτέχνης πρέπει να νοιάζεται για την αποδοχή του κοινού είναι μονάχα ο ίδιος ο καλλιτέχνης, αποδεχόμενος ή αντιστεκόμενος μερικώς στις κοινωνικές νόρμες της υποτιθέμενης σεμνότητας, πρωτοπορίας κ.ο.κ.
Απαντώντας λοιπόν στο ηλεκτρονικό αυτοκόλλητο που έχουν αναρτήσει στα προφίλ τους στο facebook όλα τα "παπαγαλάκια" του συρμού αυτές τις ημέρες, και αναδημοσιεύεται ως εικονογράφηση αυτού του άρθρου εδώ, ναι, ο εικαστικός καλλιτέχνης μπορεί αν θέλει να είναι μόνο ζωγράφος. Μπορεί αν θέλει να υπηρετεί 1,2,3 10, ή 20 είδη τέχνης. Ο τρόπος έκφρασης και αποτύπωσης είναι καθαρά δική του επιλογή. Ένα πράγμα πρέπει μονάχα να είναι εγκαθιδρυμένο ως προς την τέχνη που παράγει: η απόλυτη ελευθερία της έκφρασης ως προς το μέσο και τον τρόπο. Κατόπιν, ακολουθεί η αμείλικτη κριτική. Όχι πριν και όχι επί της διαδικασίας. Σε διαφορετική περίπτωση δεν μειώνεται ο καλλιτέχνης. Δείχνει καθένας που θέτει τους περιορισμούς το ποιόν, τις ανασφάλειες και τον δικτατορίσκο που κουβαλά μέσα του. Αυτός ο "καθένας", δεν παίζει ένα παιχνίδι με την τέχνη, αλλά με την εξουσία. Άλλωστε, όπως εύστοχα παρατηρούσε πριν μερικούς μήνες σε άρθρο του ο Jonathan Jones σε άρθρο του στην εφημερίδα Guardian "where are the poor in art today?". Ακόμα και στις εποχές εκείνες που η Τέχνη και οι καλλιτέχνες "προστατεύονταν" από τους Βασιλιάδες, την Αριστοκρατία, και ήταν άθλημα για λίγους, οι καλλιτέχνες, απεικόνιζαν την φτώχεια, μιλούσαν για κάθε πράγμα της εποχής τους και δεν απευθυνονταν μονάχα σε μια οικονομική ελίτ, όπως γίνεται ως συνολική απεύθυνση σήμερα.
Συνεπώς, όχι, το υλικό δεν κάνει τον καλλιτεχνη, το μέσο αποτύπωσης δεν κάνει τον καλλιτέχνη, όπως και η γνώμη των εγκαθιδρυμένων δεν κάνει την πρωτοπορία. Ας ξεκολλήσουμε λίγο, ας μην κοιτάζουμε μονάχα πίσω ή μπροστά: ας κοιτάζουμε παντού, πολύ δε περισσότερο, να μάθουμε να βλέπουμε.
Σχετικά άρθρα
.